|
|
witaaj na portalu mArTy.. =] peace
|
Wydzieliłem temat z ełckich zagadek - pucior
W którym miejscu w Ełku się to znajduje? Zdjęcie ma pokazywać mogiłę wojskową w Ełku, ale nie znam jej lokalizacji...
Foto ze strony: http://www.volksbund.de/kgs/stadt.asp?stadt=4574
Aktualne zdjęcie z 2008r. Zima. Napisy już nie czytelne... Okolice Szpitala Wojskowego...
Dzięki, to będzie to. Jak widać w porównaniu ze starym zdjęciem ktoś ukradł łańcuchy W Dehnenie mogiła ta jest określana jako "Gräber im Garten des Garnisonlazaretts", czyli mogiła w ogrodzie lazaretu garnizonowego. Wg książki (Max Dehnen, Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15, Würzburg 1966, s. 78, 110, 112, 114, 190, 192, 202) są tam pochowani:
Gefr. von Pein, Landw. Inf. R. 31
Musk. Jensen, mob.Ersatz Batl. Inf. R. 147
Musk. Knappe, Res. Inf. R. 225
Musk. Rausch, Res. Inf. R. 229
Kriegsfreiw. Nitsche, Res. Inf. R. 229
Res. Bach, Res. Inf. R. 231
Sergt. Schönfeld, Res. MG-Komp. 50
Gren. Unruh, Gren. R. 4
Musk. Schroeder, Inf. R. 44,
Musk. Lüdecke, Res. Inf. R. 263,
Pion. Thieme, Res. Pion. Komp. 82,
Hus. Noglick, Hus. R. 15
Res. Mannek, Füs. R. 33,
Landwehrm. Rantowski, mob.Ers.Batl. Inf. R. 147
Kan. Alisch, Res. Felda. R. 63
Drag. Erkel, Drag. R. 6
10 Russen
Spoczywa tam zatem 10 Rosjan i co najmniej 16 Niemców (książka nie zawsze jest dokładna).
Zdjęcie dawnego lazaretu poniżej.
Czy ktoś rozpoznaje te miejsca? Czy owe mogiły wojenne przetrwały do dziś?
Z pierwszym nie ma problemu. Ten budynek to dzisiejszy urząd miasta albo gminy (?) (wcześniej - w latach 60. i 70. była tam szkoła muzyczna).
Tak wyglądał w 2006 r. Po grobie i pomniku nie ma śladu i nie nie istniał, jak sięgam pamięcią.
A to widokówka z czasu wojny z tego samego miejsca. Na dole jest podpis, ale jakość skanu jest kiepska i nie jestem w stanie go odczytać. Pierwszy wiersz podpisu kończy się słowami "in Lyck". Mam też reprodukcję widokówki z tym samym zdjęciem, lecz innym podpisem. Pierwszy wiersz kończy się słowem "Artillerristen". Próbowałem różnych sztuczek z wyostrzaniem, kontrastowaniem, powiększaniem itp., ale bezskutecznie.
Drugiego miejsca nie rozpoznaję zupełnie, natomiast jeśli chodzi o trzecie, to stawiałbym na jeden z budynków koszarowych. Obejrzałem jednak wszystkie swoje zdjęcia i żadnego z tych, które fotografowałem wcześniej i ostatnio nie udało mi się przypasować.
Dzięki za identyfikację!
Co do ostatniego miejsca to mam jeszcze takie 2 widoki - może będzie łatwiej?
Udało mi się zidentyfikować miejsce nr 3. Budynek to dawne Gimnazjum, obecnie Zespół Szkół Mechaniczno-Elektrycznych, fasada od strony dużego kościoła. Groby były na placu między szkołą a kościołem, bardzo blisko ulicy Hindenburga (dziś Armii Krajowej). Fasada składa się z trzech części, wyższej i wysuniętej do przodu centralnej oraz dwóch symetrycznych części bocznych. Charakterystyczny jest układ okien: w częściach bocznych są to po cztery okna na kondygnacji. Dwa skrajne są trójdzielne, bliżej środka dwa dwudzielne. Część centralna ma na piętrze trzy charakterystyczne okna trójdzielne z neogotyckimi łukami. Podzielona jest też znów na trzy części przyporami widocznymi na pocztówce. Dziś ta fasada wygląda zupełnie inaczej. Budynek musiał być częściowo zniszczony właśnie z tej strony, ponieważ fasady boczne, przede wszystkim ta od strony ul. AK, ale też chyba i przeciwna zachowały swój neogotycki charakter.
Mam pod ręką tylko jedno, dość kiepskie zdjęcie pewnie z przełomu lat 20. i 30.
Widać na nim 2/3 części centralnej i lewe skrzydło. Groby były po prawej, niewidocznej stronie.
Budynek powstał w latach 1857-58 (wg Adama Supła, Ełk, stolica Mazur).
Czy ktoś rozpoznaje te miejsca? Czy owe mogiły wojenne przetrwały do dziś?
Kamienna podstawa pod krzyż wydaje mi się bardzo podobna do tej, którą widać na zdjęciu nr.2 Kamienie są ułożone prawie tak samo Być może mogiła z biegiem czasu została nieco przebudowana? A co do lokalizacji to są już to pobliskie Siedliska...
A napis na krzyżu? Na twoim zdjęciu jest nieczytelny.
Dodam jeszcze dwa wyraźniejsze zdjęcia, ponieważ są dwie tablice. Niemieckiego dobrze nie znam, ale razem spoczywa tam 15 żołnierzy z tego samego batalionu (Pion. Batl. 231). Na tablicy znajdującej się na dole widać imie i nazwisko oficera (Hauptmann).
Miejsce spoczynku 15 żołnierzy niemieckich. Wszyscy polegli 14.10.1914 r. i należeli do tej samej formacji - saperów (49. Res. Komp. Pion. Batl. 231). Zachowała się jedna betonowa poduszka z danymi jednego z poległych. Dehnen podaje w swojej książce nazwiska wszystkich poległych.
:)
1. Hier ruht - Tutaj spoczywa
2. Hauptmann - kapitan
3. Richard Gellrohn?
4. 49 Ree Pion. Komp. - 49 rezerwowa kompania saperów
5. (Pion. Batl. 23) - 23 batalion saperów
6. 14.10.1914
Żołnierze Ci pochodzili z 2. Westpreußisches Pionier-Bataillon Nr. 23 (zwanego również Masurisches Pionier-Bataillon Nr. 26), który stacjonował w Grudziądzu.
Dzięki za dokładne przetłumaczenie, ale jak na razie nikt nie potwierdził tego czy te dwa ujęcia to te same miejsce
Może ktoś napisze co jest napisane na tej starej pocztowce ?
Pierwsza linijka na pocztówce - Der Krieg im Osten czyli Wojna na Wschodzie. Dolna jest jak dla mnie nieczytelna - zbyt słaba jakość zdjęcia.
Na poprzedniej podstronie zamieściłem tą widokówkę w lepszej rozdzielczości Podpis brzmi: "grób poległych oficerów". Podobieństwo jest dość znaczne.
Małe sprostowanie: "grób poległego oficera". W liczbie mnogiej byłoby "Offiziere" nie zaś "Offiziers", no i rodzajnik też nie "eines".
Ale to też się zgadza z napisem na płycie, jeśli nie brać pod uwagę napisu na krzyżu.
Czy ktoś może kojarzy gdzie mogły znajdować się te groby? Rosyjskie mogiły w pobliżu dworca?
Po czasie przypomniałem sobie o tym miejscu pochówku
http://ruciane-nida.org/s...oad.php?id=4600
Na drugiej stronie tego wątku pucior napisał, że pochowani są tam zarówno niemieccy jak i rosyjscy żołnierze, więc chyba odpowiedziałem sobie sam na to zagadkę
Ale czy oby na pewno?
Po czasie przypomniałem sobie o tym miejscu pochówku
http://ruciane-nida.org/s...oad.php?id=4600
Na drugiej stronie tego wątku pucior napisał, że pochowani są tam zarówno niemieccy jak i rosyjscy żołnierze, więc chyba odpowiedziałem sobie sam na to zagadkę
Ale czy oby na pewno?
Nie byłbym tego pewien. Widokówka przedstawia mogiły niemal w szczerym polu. Jeśli dworzec to zabudowania, które majaczą gdzieś na horyzoncie, może to być np. miejsce na przykład w pobliżu dzisiejszego cmentarza komunalnego, gdzie później powstały kwatery poległych w I wojnie.
Mogłoby to być również jakieś miejsce między dzisiejszą ul. Sikorskiego a Suwalską, które wówczas było po prostu polem.
Możliwe też, że ciała poległych zostały ekshumowane i złożone na terenie koszar. Nie wydaje mi się natomiast, żeby miejsce przedstawione na widokówce, było tym samym, gdzie jeszcze dziś są resztki pomnika. Koszary zbudowano w II połowie XIX wieku i na pewno byłyby widoczne jakieś budynki.
Pewnie masz racje… dziś z biegiem czasu coraz trudniej ustalić takie szczegóły… Przeglądając stare pocztówki można wywnioskować, że kilka miejsc gdzie kiedyś spoczywali żołnierze zostało zapomnianych czy też, (co jest bardziej prawdopodobne) zostali ekshumowani w inne miejsca.
Tymczasem w niemieckiej monografii Ełku jest lista cmentarzy wojennych w całym powiecie… Do samego miasta przypisanych jest 6 pozycji. Podane są lokalizacje, ale mam problem z dokładnym przetłumaczeniem. Wspólnymi siłami może dowiemy się czegoś więcej…
1. Ehrenfriedhof (177 żołnierzy niemieckich; 234 rosyjskich) – z tym chyba nie ma problemu, chodzi tu raczej o cmentarz wojskowy obok cmentarza komunalnego.
2. Ehrenfriedhof Gärtnerei Fligge (31 n.) – z tego co mi wiadomo Fligges Garten to jedna z dawnych ełckich kawiarni, która znajdowała się dokładnie w tym miejscu gdzie dziś jest Biały Żagiel. Czy na pewno chodzi o tą lokalizacje?
3. Garten E.M.-Schule (10 n.; 6 r.) - Ernst-Moritz-Arndt-Schule to dzisiejszy chemiak. W jego sąsiedztwie do dziś są 3 małe cmentarze… Patrząc na stara mape w najbliższym sąsiedztwie szkoły znajdował się grób, który nie doczekał się naszych czasów, być może własnie chodzi o niego…
4. Behrendt Kl. Mühle (82 r.) – okolice małego młyna, znajdował się on przy wylotówce do giżycka, jedyny cmentarz żołnierzy rosyjskich jest przy chemiaku, młyn był nieco dalej ale raczej chodzi o to…
5. Friedhöfe (105 n.) – tu mi nic na myśl nie przychodzi,
6. Domänenfriedhof (1 n.) – i tu też
Wydaje mi się jednak, że to nie wszystkie cmentarze ofiar wojny i zastanawiam się też czy nie założyć nowego wątku na forum
BzJ,
co do punktu 2. - Gärtnerei Fligge to było gospodarstwo ogrodnicze na półwyspie, zajmujące spory obszar. Jego częścią, w ogrodzie kwiatowym była kawiarnia Fligges Garten. Po II wojnie, na pewno jeszcze w latach 60., właścicielem gospodarstwa był Grala. Na terenie gospodarstwa mógł znajdować się cmentarz, było tam sporo miejsca na 31 mogił. Myślę, że cmentarz mógł zostać zlikwidowany po cichu już w latach PRL-u.
punkt 4. Właśnie przy wylotówce do Giżycka jest cmentarz żołnierzy rosyjskich, tuż przed rozwidleniem dróg, między którymi znajduje się stacja benzynowa Seton. Mimo że to niedaleko od chemiaka, ja bym jednak nie powiedział, że przy chemiaku.
punkt 5. Friedhöfe to znaczy cmentarze (liczba mnoga), więc chyba nikt tu nic nie wymyśli. Może chodzi o cmentarze cywilne...
punkt 6. Domäne to gospodarstwo rolne za jeziorem, dawny POHZ. Nota bene bardzo ciekawy ślad przeszłości Ełku, ponieważ tam od średniowiecza znajdował się folwark zamku krzyżackiego. Po sekularyzacji takie zamkowe folwarki przekształcono w państwowe domeny, na których gospodarowali dzierżawcy.
A cmentarz istnieje do dziś, choć pozostały po nim chyba tylko trzy nagrobki. Jeśli za jeziorem skręcisz w prawo, to idąc gruntową drogą bardzo szybko zobaczysz pagórek z resztkami nagrobków. Znajduje się on tuż obok bloków dla pracowników byłego gospodarstwa.
Co do punktu 4 to oczywiście trochę przesadziłem pisząc, że cmentarz znajduje się przy chemiaku… dzięki za tą poprawkę i wyjaśnienie pozostałych punktów…
BzJ podane przez Ciebie zdjęcia przedstawiają ten sam grób żołnierzy niemieckich. Kamienny cokół jest taki sam. Na pocztówce w tle widać nasyp kolejowy linii Ełk - Olsztyn. Na współczesnym zdjęciu nie widać nasypu bo znajdują się już zabudowania i ktoś tam ponawoził ziemię. Wgląda jakby tam ktoś szykował się do jakiejś budowy. Mam nadzieję, że nikomu nie przyjdzie do głowy likwidacji tego grobu.
Poniższe pocztówki przedstawiają również groby w okolicy dworca. Wydaje mi się, że jest to samo miejsce co z Twojej pocztówki BzJ.
Pucior mógłbyś podać nazwiska tych 15 pochowanych żołnierzy z 49 Ree Pion. Komp. - 49 rezerwowej kompanii saperów? Może w tej książce są również nazwiska pochowanych w okolicy Garten E.M.-Schule - Ernst-Moritz-Arndt-Schule?
Witam!
Żeby nie mieszało się z innymi zagadkami wydzieliłem wątek cmentarzy i mogił z okresu I wojny światowej. Jak pokazują dotychczasowe ustalenia nie jest łatwo ustalić gdzie znajdowały się i znajdują wszystkie mogiły i cmentarze.
Małe podsumowanie
Proponuję zacząć od kierunku północnego-zachodniego. Dehnen traktował obie przydrożne mogiły znajdujące się za torami (patrząc od strony miasta) jako podlegające pod Siedliska. Mamy tam zatem:
Siedliska I - tuż za torami (na pocztówce opisane jako "Ełk. Grób poległego oficera") - grób 15 saperów (pełna lista u Dehnena), zachowana jedna poduszka
Zdjęcia:
http://polegli.tgcp.pl/mi...&m=1890&order=n (błędna liczba pochowanych)
http://www.rowery.olsztyn...mogila_zbiorowa
Siedliska II - grób 2 żołnierzy niemieckich - pytania: czy istnieje? paradys w wątku powyżej wrzucił zdjęcie"Ełk - Grób żołnierza.jpg" - czy to może to miejsce?
Siedliska I i Siedliska II są zaznaczone na m-blattcie 2199.
Kierując się w stronę centrum Ełku mamy
Ełk I (określana wg BzJ jako Behrendt Kl. Mühle) - cmentarz żołnierzy rosyjskich (82 Rosjan) przy ul. 11 Listopada, raczej wszystko jasne
Zdjęcia:
http://www.rowery.olsztyn...mogila_zbiorowa
Dalej zaczynają się problemy. Może zacznę od analizy m-blatta 21100. Koło Seminarium / E.M.-Schule są zaznaczone 2 lokalizacje:
Ełk II - przy ul. 11 Listopada (na mapce jest napis "Soldgr." ale mam problemy ze zlokalizowaniem krzyżyka), tak czy inaczej ta mogiła jest niezachowana; na pocztówkach z ok. 1915-17 są ujecia mogiły Rosjan mniej więcej w tym miejscu (patrz załącznik) - albo mogiła po I WŚ tam pozostała, albo ją gdzieś przeniesiono
Ełk III - przy ul. Kajki (jest na blattcie), zachowana, wg współczesnej tablicy cm. żołnierzy niemieckich
Zdjęcia:
http://www.rowery.olsztyn...ogila_zbiorowa1
I dalej:
Ełk V - cmentarz wojskowy obok cmentarza komunalnego, niedaleko torów (określany jako Ehrenfriedhof) - istniejący, zaznaczony na blattcie, 3 stare widoki w załącznikach
Zdjęcia:
http://www.rowery.olsztyn...mentarz_wojenny
http://www.denkmalprojekt..._kgs_wk1_op.htm
Ełk VI - okolice Szpitala Wojskowego (u Dehnena "Gräber im Garten des Garnisonlazaretts") - istnieje, spoczywa tam co najmniej 10 Rosjan i 16 Niemców
Ełk VII – dziś urząd miasta albo gminy - groby Niemców (artylerzystów i strzelców konnych) - nie istnieje
Ełk VIII – dawne Gimnazjum / obecnie Zespół Szkół Mechaniczno-Elektrycznych - nie istnieje
Co myślicie o tych ustaleniach? Jakieś sugestie / poprawki?
Nie mam póki co Dehnena pod ręką, za jakieś 2 tygodnie napiszę o wymienianych tam lokalizacjach.
Na koniec zagadka - która ełcka mogiła jest Waszym zdaniem na pocztówce w załączniku w prawym dolnym rogu?
Proponuję zacząć od kierunku północnego-zachodniego. Dehnen traktował obie przydrożne mogiły znajdujące się za torami (patrząc od strony miasta) jako podlegające pod Siedliska. Mamy tam zatem:
Siedliska I - tuż za torami (na pocztówce opisane jako "Ełk. Grób poległego oficera") - grób 15 saperów (pełna lista u Dehnena), zachowana jedna poduszka
Zdjęcia:
http://polegli.tgcp.pl/mi...&m=1890&order=n (błędna liczba pochowanych)
http://www.rowery.olsztyn...mogila_zbiorowa
Siedliska II - grób 2 żołnierzy niemieckich - pytania: czy istnieje? paradys w wątku powyżej wrzucił zdjęcie"Ełk - Grób żołnierza.jpg" - czy to może to miejsce?
Siedliska I i Siedliska II są zaznaczone na m-blattcie 2199.
W tej samej monografii do Siedlisk przypisane są 4 pozycje.
1.Ehrenfriedhof Sinnhuber (15 n.) opisywana prze Ciebie mogiła jako Siedliska I
2.Grundstück Olszewski (21 n.) o tym chyba zapomniałeś, info jest na stronie, którą podawałeś wyżej…
3.Grundstück Sinnhuber (2 n.) opisany jako Siedliska II; myślę, że jedyna pozostałość po grobie to to, co widoczne jest na zdjęciu poniżej…
4.Gemeindefriedhof (5 n.) Jak dobrze przetłumaczyłem to chodzi tu o cmentarz parafialny, który należał do wsi… Na razie fotek brak
Pucior przyjrzyj się mapce z prawej. Nad napisem "Soldgr" po drugiej stronie drogi na przeciwko budynku szkoły jest widoczny krzyżyk. Trochę się w tym już pogubiłem. Wcześniej myślałem, że grób przy szkole dotyczy żołnierzy rosyjskich tyle, że błędnie umiejscowiono go na mapie. Pocztówki przedstawiają rosyjski grób bardziej po lewej stronie od szkoły. Zapewne później ten "chaotyczny" pochówek został przeniesiony w miejsce gdzie znajduje się dziś, czyli przy skrzyżowaniu drogi Ełk - Siedliska - Orzysz. Może ten napis dotyczy jeszcze innych grobów?
Poniżej zdjęcia pojedynczej mogiły żołnierza niemieckiego Herberta Kohmanna z 3 kompani 147 pułku piechoty poległego 7 października 1914 roku. Zdjęcia nie są aktualne pochodzą z 2005 i 2006 roku. Na zdjęciu z 2006 widać, że już komuś pomnik przeszkadzał i go wywrócił.
BzJ - dzięki za rozwinięcie tematu Siedlisk O mogile Grundstück Olszewski wiedziałem, ale nie wspominałem, bo nie łapała się na zrzut blatta Jesli się zachowały groby na dawnym cm. gminnym to byłby komplet...
Zaintrygowałeś mnie zdjęciem z "Siedlisk II" - czy na prawo od schodków leży płyta nagrobna z inskrypcjami?
paradys - dzięki Twoim zdjęciom i treści inskrypcji lokalizację Ełk IX można uznać za instniejącą Wracając do grobu przy szkole - zdjęcia są wykonane tuż po walkach, pokazują stan pierwotny mogiły, potem żołnierzy rosyjskich przeniesiono - albo na Ełk I (przypominam - w sumie 82 ros. wojaków) albo Ełk II tj. tuz przed E.M.Schule (obok Niemców 6 R.) Na zdjęciu poniżej oznaczyłem przybliżoną lokalizację mogiły Ełk II. Niestety mało co widać.
Myślę, że grób 82 żołnierzy rosyjskich ten znany nam z pocztówek został przeniesiony na skrzyżowanie, a ten sprzed szkoły przeniesiony na cmentarz komunalny. Może Rosjan z Ełk II przy ekshumacji przeniesiono też na skrzyżowanie by spoczęli tam ze swoimi towarzyszami.
Przypomniałem sobie o pocztówkach przedstawiających plac przed ratuszem. Nie ma na nich grobów żołnierzy niemieckich pokazanych parę postów wcześniej (przy dawnym gimnazjum). Pierwsza jest wcześniejsza. Widać to po wielkości drzewa. Obie przedstawiają widok z lat 30 - 40-tych. Świadczyłoby to, że już sami Niemcy przenieśli groby z centrum miasta w bardziej odpowiednie miejsce jakim jest cmentarz. Być może wpłynęły na to względy sanitarne lub estetyczne. To samo mogło stać się z Ełk II, grobami przy dworcu i z grobami Ehrenfriedhof Gärtnerei Fligge (na tak zwanym dziś cyplu). Nie doszukiwałbym się tutaj iż mogłyby być zlikwidowane po cichu już w latach PRL-u. Zastanawiam się jeszcze co mogło stać się z Siedliska II?
Pucior możesz wrzucić lepszy skan pocztówki przedstawiającej grób Siedliska II?
Co przedstawia pierwsza pocztówka z lewej z tych czterech?
Myślę, że grób 82 żołnierzy rosyjskich ten znany nam z pocztówek został przeniesiony na skrzyżowanie, a ten sprzed szkoły przeniesiony na cmentarz komunalny. Może Rosjan z Ełk II przy ekshumacji przeniesiono też na skrzyżowanie by spoczęli tam ze swoimi towarzyszami.
82 Rosjan to jest na cmentarzu Ełk I :) W tej polowej mogile koło szkoły widocznej na pocztówkach pochowanych było zapewne kilku Rosjan i tak jak piszesz zostali zapewne przeniesieni. Mam więcej wątpliwości co co lokalizacji Ełk II. Jest zaznaczona na mapie m-blatt 21100 przedstawiającej stan na 1938 r., więc może jednak jest tam do dziś? (tylko usunięto krzyże/ betonowe płyty?)
82 Rosjan to jest na cmentarzu Ełk I :) W tej polowej mogile koło szkoły widocznej na pocztówkach pochowanych było zapewne kilku Rosjan i tak jak piszesz zostali zapewne przeniesieni.
Chyba się nie zrozumieliśmy. Właśnie tą polową mogiłę na pocztówkach uważam za grób 82 Rosjan, która w późniejszym czasie została przeniesiona na skrzyżowanie dróg tj Ełk I. Pocztówki nie przedstawiają Ełk I, raczej teren miedzy Ełk I a szkołą.
Chyba się nie zrozumieliśmy. Właśnie tą polową mogiłę na pocztówkach uważam za grób 82 Rosjan, która w późniejszym czasie została przeniesiona na skrzyżowanie dróg tj Ełk I. Pocztówki nie przedstawiają Ełk I, raczej teren miedzy Ełk I a szkołą.
Zgadzam się co do lokalizacji i do tego, że mogiła została przeniesiona, trudno oszacować ilu mogło być tam pochowanych Rosjan. A może tylko jeden wojak carski? Znalazłem jeszcze jedno ujęcie.
Odkąd pamiętam żaden grób się tam nie znajdował. Mapą z 1938 też bym się nie sugerował. Mapy wielokrotnie były powielane bez sprawdzenia jak jest w rzeczywistości. Tak jest i dziś.
Rozumiem. Ale Dehnen + cytowana przez BzJ monografia Ełku + mapa dają do myślenia. Jeśli mogiłę zlikwidowano tuż po 1945 r. to mało kto może to zdarzenie pamiętać. Coś tam na pewno było... Może trafi się w końcu jakieś zdjęcie czy inne źródło, które rzuci światło na sprawę.
A i jeszcze taka mała składanka odnośnie Siedlisk I (mogiły 15 saperów)
Byłem dzisiaj w miejscu gdzie znajdowała się mogiła siedliska-grundstuck Sinnhuber. Płyta na szczęście nie jest płytą z mogiły. Pozostaje wierzyć, że żołnierze zostali ekshumowani i przeniesieni na cmentarz komunalny.
Płyta wygląda mi na pokrywę od studzienki telekomunikacyjnej czy elektrycznej. Dookoła niej jest betonowa obwódka. Posiada mocowania służące do zaczepiania przy podnoszeniu - widoczne na zdjęciu.
Siedliska I - całe i zdrowe :)
Dzięki za wizję lokalną
Kolejne groby żołnierzy. Znajdują się one na Szybie.
Na cmentarzu rosyjskim pochowanych jest 109 żołnierzy - data 14.09.1914.
W niemieckiej mogile pochowanych jest 8 żołnierzy z 31 pułku piechoty - data 13.09.1914. Cmentarz rosyjski znajduje się w tym samym miejscu co na pocztówce. Natomiast żołnierze niemieccy przeniesieni zostali spod dworca na plac znajdujący się w środkowej części ul. kolejowej.
paradys, przedstawione przez Ciebie archiwalne zdjęcie dworca i grobu na Szybie jest ciekawe i to jest stacja Szyba-Zachód (ten mały budyneczek stoi do dziś). Współczesne to Szyba-Wschód...
Dla uzupełnienia dodam, że groby są określane jako: „Bahnhof West” i „Im Walde”
Dzięki za uzupełnienie o grobach.
Jeśli chodzi o ten mały budynek z pocztówki to go już niema. Został on prawdopodobnie przebudowany i stoi w takiej formie jak na współczesnym zdjęciu. Chyba, że chodzi Tobie o ten stojący za nim, ale jak dobrze pamiętam mieściły się tam WC.
Widok na budynki stacji Ełk - Szyba Wschód
bedzie troche offtopicowo (moze pucior wydzieli kiedys z tego osobny watek np. o niszczejacym / dewastowanym krajobrazie kulturowym pruskich mazur); zdj. stacji elk - szyba wsch. skojarzyly mi sie z tekstem wojciecha kujawskiego:
http://miasta.gazeta.pl/o...by__w_Elku.html
Dehnen dotarł - będzie o czym dyskutować.. :)
Szyba - Dehnen podaje dane pochwanych pierwotnie koło dworca, a póżniej na placu żołnierzy niemieckich:
Gefr. Wik,
Landwehrm. Boldt, Paterka, Petersen, Trabolt, Weber
2 nieznanych
W sumie 8 Niemców, wszyscy z Landw. Inf. R. 31.
Siedliska
Co do Siedlisk, odnośnie ptk.4 to udałem się tam w celu sprawdzenia czy groby żołnierzy jeszcze tam się znajdują. Niestety, przeszukałem cały cmentarz i nic nie znalazłem. Albo niedokładnie szukałem albo ich mogiły nie zachowały się do dziś.
pucior, robi się coraz bardziej ciekawie Czekam na reszte
Nie daje mi spokoju Ełk II - groby przy szkole. Odnalazłem pocztówki przedstawiające okres 1914 / 1915. Na dwóch nic przed szkołą nie widać, a na jednej zainteresował mnie pewien szczegół. Może to krzyż?. W prawdzie wychodziłoby, że jakiś wysoki. Co o tym sądzicie?
Przyjrzałem się szczegółowi, na który zwróciłeś uwagę... Akurat mam tą pocztówkę i wykonałem fotkę na maksymalnym zbliżeniu. Mi to wygląda bardziej na słup energetyczny
Wracając do tematu ełckich mogił w ujęciu Dehnena to porównam dane z tymi przytoczonymi przez BzJ. Należy się tutaj słowo komentarza odnośnie omawianej pracy Dehnena tj. "Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15" Würzburg 1966. Autor opisuje mogiły w ujęciu chronologicznym co oznacza, że te same lokalizacje pojawiają się na wielu stronach książki, a przytaczane dokładne dane liczbowe wyniakają z sumowania nazwisk z poszczególnych stron ksiązki. Kolejną sprawą wartą wyjaśnienia jest fakt, iż Dehnen opisuje tylko i wyłącznie mogiły z walk 1914/15, pomijając kompletnie pochówki późniejsze (np. z działających na zapleczu frontu lazaretów czy też ekshumacje z cmentarzy frontowych do rodzinnych miejscowości poległych).
Ełk
Spisy poległych:
Ad. 2. Kriegerfriedhof an der Gärtnerei Fligge (31 N - w tym 21 znanych)
Serg. Waschke,
Uffz. Bittrick,
Kan. Bari, Buttgereit, Drewalowski, Eder, Pentzeck, Pietrczeck, Pikarowicz, Pistorius, Röwer, Schillat, Schurau
w sumie 13 z Fussa. R. 1
Gefr. Galle,
Jäger Barsch, Henning, Koch, Urban
w sumie 5 z Res. Jäg. Batl. 21
Landstm. Rakoczinski
z Landstm. Batl. Osterode II
Landstm. Schwentuchowski
z Landstm. Batl. Lötzen I
Uffz. Leibach
z nieznanej jednostki
10 unbekannte Deutsche
Ad. 3. Gräber auf dem Gelände der Oberschule (früher Seminargarten) (9 N, wszyscy NN)
5 unbekannte vom Res. Inf. R. 226,
4 unbekannte vom Landstm. Batl. Lötzen
Ad. 5. Grab am Seminar (später Gymn.) (1 N)
Landwehrm. Ahlgrimme, Landw. Inf. R. 76
Ad. 6. Grab im Garten des Garnisonlazaretts (16 N, 10 R)
spis na pierwszej stronie wątku
Ad. 7. Neuer ev. Friedhof (8 N)
Musk. Harm, Inf. R. 147
Musk. Holzlehner, Inf. R. 147
Res. Fuhlbrügge, Res. Inf. R. 34
Uffz. Neumann, Drag. R. 11
Res. Hielscher, Res. Inf. R. 226
Res. Ullmann, Res. Inf. R. 226
Gefr. Stier, Landst. Batl. Gruppe
Landstm. Klein, Landst. Batl. Bartenstein
Porównanie listy poległych ze spisem: http://www.denkmalprojekt..._kgs_wk1_op.htm ujawniło, iż wszyscy spoczywają na cm nr 1.
Ad. 8. Alter ev. Friedhof (3 N)
Drag. Turner, Drag. R. 11
Uffz. Gehrmann, mob. Ers. Batl. Inf. R. 147
Landwehrm. Reck, mob. Ers. Batl. Inf. R. 147
Ad. 9. Kath. Friedhof (1 N)
Feldwebelleutn. Grossheim, mob. Ers. Batl. Inf. R. 147
Oj to mamy tu niezłą kaszanę
Moje wątpliwości:
Po pierwsze - Ciekawe jak to teraz odnieść - wymieniony przez Ciebie pkt. 3 dotyczy wcześniej podanego miejsca Ełk II czy Ełk III. Ełk III to grób tylko żołnierzy niemieckich. Może mapa na której zaznaczone są dwa pochówki żołnierzy przy szkole (Seminar) przedstawia mogiły polowe, a w trakcie porządkowania zniszczeń Niemcy z Ełk II zostali przeniesieni bądź na Ełk III lub na później stworzony cmentarz wojenny (obecnie cmentarz komunalny). Natomiast 6 Rosjan przeniesiono na Ełk I - Behrendt Kl. Mühle (82 r). To by dało w sumie 88 Rosjan.
Po drugie - Na Alter ev. Friedhof (3 N) i Neuer ev. Friedhof (8N) groby nie istnieją. Prawdopodobnie przeniesiono ich na późniejszy cmentarz wojenny (na mapie Helden Friedhof - cmentarz komunalny)
Po trzecie - cmentarz katolicki - tu jest niezły zgrzyt. Na cmentarzu pochowanych jest 2 Niemców. Żaden o podanym przez Ciebie nazwisku.
W rzeczywistości pochowani są:
Wehrm. Franz Arendt 4 komp. Ers. Batt. Inf. Regt. 147 29.10.1914 rok
Musk. Emil Grislawski 1 komp. Inf. Regt. 151 08.09.1915 rok
To tyle co mi się od razu rzuciło. Nie pasuje mi jeszcze pkt. 1 - Kriegerfriedhof (102 N, 234 R) i pkt.5 - Grab am Seminar (später Gymn.) (1 N)
Rzeczywiście spis z denkmal projekt zawiera żołnierzy z pkt 7 Neuer ev. Friedhof (8 N).
Z pkt 2 - Kriegerfriedhof an der Gärtnerei Fligge i pkt 8 - Alter ev. Friedhof brak nazwisk. Nie wiem czy spis z denkmal jest kompletny. Zawiera 189 nazwisk. Na cmentarzu jest też wiele grobów NN. Kiedyś próbowałem zrobić taką listę nazwisk z cmentarza wojskowego, ale skończyło się dosłownie na paru rzędach. Powodem było brak możliwości rozczytania. Ostatnio (chyba przed 1 Listopada) poprawiono napisy na czytelniejsze, może ponownie wrócę do zrobienia spisu.
Zacznę od brakującego spisu poległych
Ad 1. Kriegerfriedhof (102 N, 234 R)
Drag. Przywarra, Drag. R. 11
Res. Kindle, Res. Inf. R. 9
Oberleutn. Kerber, Res. Inf. R. 34
Res. Hillak, Res. Inf. R. 34
Res. Schulz, Res. Inf. R. 34
1 unbekannter, Res. Inf. R. 34
Leutn. Wolfgramm, Res. Inf. R. 49
Landwehrm. Okruczinski, Res. Inf. R. 49
Res. Ahe, Res. Inf. R. 49
Res. Wolczykowski, Res. Inf. R. 49
Gefr. von Schlieben, Landw. Inf. R. 31
Landwehr. Ritter, Landw. Inf. R. 31
Vizef. Klingenberg, Landw. Inf. R. 76
Landwehrm. Bübe, Landw. Inf. R. 76
Landwehrm. Stier, Landw. Inf. R. 76
Offz. Stellv. Riemann, Landw. Inf. R. 84
Landwehrm. Botje, Landw. Inf. R. 84
Landwehrm. Pohl, Landw. Inf. R. 84
Landwehrm. Sorgenfrei, Landw. Inf. R. 84
1 unbekannter, Landw. Inf. R. 84
Res. Mack, mob. Ers. Batl. Inf. R. 147
Offz. Stellv. Glienke, Landstm. Batl. Konitz
Uffz. Spars, Landstm. Batl. Konitz
Landstm. Alexander, Landstm. Batl. Konitz
Landstm. Koslowski , Landstm. Batl. Graudenz
Landstm. Paetzel , Landstm. Batl. Graudenz
Musk. Kuhling, Res. Inf. R. 225
Musk. Seibt, Res. Inf. R. 225
Uffz. Bartsch, Res. Inf. R. 226
Gefr. Anders, Res. Inf. R. 226
Landwehrm. Grieser, Res. Inf. R. 226
Res. Koppe, Res. Inf. R. 226
Res. Kürkiewicz, Res. Inf. R. 226
Res. Moese, Res. Inf. R. 226
Res. Müller, Res. Inf. R. 226
Res. Pelchen, Res. Inf. R. 226
1 unbekannter, Res. Inf. R. 226
Musk. Niepel, Res. Inf. R. 228
Leutb. Mohr, Ersatzbatl. Inf. R. 147
Musk. Abel, Ersatzbatl. Inf. R. 147
Musk, Zimmeck, Ersatzbatl. Inf. R. 147
1 unbekannter, Ersatzbatl. Inf. R. 147
Schütz Konradt, Festungs-MG-Abt. 2,
Offz. Stellv. Laudage, Landw. Inf. R. 5
Landwehrm. Kaminski, Landw. Inf. R. 5
Landwehrm. Rostkowski, Landw. Inf. R. 5
Landwehrm. Boestfleisch, Landw. Inf. R. 18
Landwehrm. Walendzig, Landw. Inf. R. 18
2 unbekannte (darunter 1 Gefreiter, wahrscheinlich Blacio), Landw. Inf. R. 18
Leutn. Viebig, Fussa. R. 1
Gefr. Neumann, Fussa. R. 1
1 unbekannter, Fussa. R. 1
1 unbekannter, Res. Inf. R. 227
Kriegsfreiw. Hoppe, Res. Inf. R. 228
Hauptm. Hubert, Res. Jäg. Batl. 21
Hauptm. von Ketelhodt, Res. Jäg. Batl. 21
Kriegsfreiw. Hoppe, Res. Inf. R. 228
Landwehrm. Arendt, mob. Ersatzbatl. Inf. R. 147 ==> cm katolicki, pochówek istnieje
1 unbekannter, mob. Ersatzbatl. Inf. R. 147
13 unbekannte Deutsche
Landstm. Zirkel, Landst. Batl. Osterode II,
Uffz. Schulz, Landst. Batl. Konitz
1 unbekannter, Landst. Batl. Konitz
3 unbekannte Deutsche
Oberstleutn. Billig, Kommandeur der 33 Landwehrbrigade
Leutn. Pütz, Gren. R. 4
Gren. Borowy, Gren. R. 4
Uffz. Kapczinsky, Inf. R. 44
Musk, Mittke, Inf. R. 44
Musk. Puckert (Pletat?), Inf. R. 44
Musk. Reimer, Inf. R. 44
Gefr. Quitschau, Inf. R. 45
Musk. Lenk, Inf. R. 45
Musk, Nolting, Inf. R. 45
Uffz. Ohloff, Res. Inf. R. 266
Musk. Halles, Res. Inf. R. 266
Musk. Marten, Res. Inf. R. 266
Musk. Schrimm, Res. Inf. R. 266
Musk. Timm, Res. Inf. R. 266
Musk. Klindt (?), Res. Inf. R. 266
6 unbekannte, Res. Inf. R. 266
Gren. Kramorz, Res. Inf. R. 263
234 Russen
Jak wynika z powyższego spisu podawaną przeze mnie liczbę poległych należy skorygować in minus o 2 żołnierzy niemieckich, co wynika z:
- jednej powtórki w tekście na którą nie zwróciłem wcześniej uwagi
- umieszczenia w spisie Landwerzysty Arendt;a z "mob. Ersatzbatl. Inf. R. 147" - spoczywającego w rzeczywistości na dawnym cm. katolickim.
Mamy zatem 100 N oraz 234 Rosjan na "Kriegerfriedhof".
Zastanawia mnie tylko czy określenie "Kriegerfriedhof" dotyczy już istniejącego cmentarza wojennego na cmentarzu komunalnym czy oznacza wiele mogił rozsianych w całym mieście. Jak wiadomo w dniach od 13 do 15 lutego 1915 roku w mieście trwały walki uliczne. Żołnierze z walk z 1914 też pewnie od razu nie spoczęli na cmentarzu komunalnym. Dahnen oraz informacje BzJ (dane zapewne pochodzą z książki Webera "Der Kreis Lyck") nic nie mówią o grobach znajdujących się przy dworcu (nie mylić z Grab im Garten des Garnisonlazaretts) o grobach przed szkołą (Zespół Szkół Mechaniczno-Elektrycznych) czy przed urzędem gminy.
Sprawdziłem nazwiska żołnierzy z pkt 1 czyli "Kriegerfriedhof" ze spisem z denkmal projekt i brak jest 32 nazwisk. Parę nazwisk miało troszeczkę inną pisownię. Jednak nie jestem pewien czy spis jest kompletny.
Może w czasie przenosin żołnierzy na obecny cmentarz wojenny nie zachowano niektórych nazwisk i pochowano jako NN.
Nazwisk z Siedliska 3 czyli Grab an der Chausseeböschung (2 N - obaj znani) / Grundstück Sinnhuber (2 n.) opisany jako Siedliska II - brak w spisie z cmentarza komunalnego. Czyli nie było ekshumacji?
Nazwiska żołnierza z katolickiego cmentarza z Dahnena też nie ma. Zatem Dahnen może być nie dokładny.
Ale czy byłoby ciekawiej jakby się wszystko zgadzało?
Wracam do sprawy żołnierzy pochowanych na cmentarzu komunalnym w Ełku. Jak już ustaliliśmy parę postów wcześniej wg Dahnena „Kriegerfriedhof” na cmentarzu powinno być pochowanych 100 żołnierzy niemieckich i 294 rosyjskich. Natomiast Weber w „Der Kreis Lyck” podaje następującą liczbę pochowanych w Ełku żołnierzy Ehrenfriedhof 177 Niemców i 234 Rosjan i Friedhofe 105 Niemców. Rozbieżność tu może wynikać z tego iż Dahnen wymienia poległych od początku wojny w sierpniu 1914 roku do końca lutego 1915, a Weber może podawać wszystkich poległych do końca wojny jak i zmarłych w latach późniejszych. „Najmłodszy” grób pochodzi z 1936 roku. Dahnen nie wymienia wszystkich żołnierzy pochowanych do lutego 1915 roku. O tym za chwilę.
Sprawdziłem ilość pochowanych żołnierzy na cmentarzu. Wg zachowanych i czytelnych pomników na cmentarzu pochowanych jest 223 żołnierzy niemieckich i nieznana liczba żołnierzy rosyjskich. Z tych 223 żołnierzy niemieckich :
3 pochowano przed 1914 rokiem; 41 pochowano w 1914; 56 zginęło w 1915 (z czego do końca lutego 1915 12 a z tego tylko 6 do bitwy o Ełk między 13 a 14 lutym1915); 12 pochowano w 1916; 12 pochowano w 1917; 33 pochowano w 1918; 15 pochowano w 1919; 2 pochowano w 1920; 1 pochowano w 1921; 2 pochowano w 1923; 1 pochowano w 1924; 2 pochowano w 1925; 1 pochowano w 1926; 1 pochowano w 1931; 2 pochowano w 1935; 1 pochowano w 1936; 20 żołnierzy pochowanych bez informacji o dacie śmierci; 18 nieznanych niemieckich żołnierzy (w tym 15 bez żadnej informacji, natomiast Dahnen wymienia 16 nieznanych żołnierzy bez jakichkolwiek danych - brakuje 1 żołnierza).
Tak jak pisałem wcześniej i również ustalił to pucior 8 żołnierzy przypisanych do Neuer ev. Friedhof pochowanych jest na cmentarzu wojskowym. Nazwisk z Alter ev. Friedhof i Kriegerfriedhof an der Gärtnerei Fligge oraz wymienionego z cmentarza katolickiego brak.
Ze 100 żołnierzy wymienionych przez Dahnena w rzeczywistości pochowanych jest 64.
Wykorzystałem tu spis sporządzony przez puciora. Wyszczególnionych żołnierzy brak na cmentarzu.
Drag. Przywarra, Drag. R. 11
Res. Kindle, Res. Inf. R. 9
Oberleutn. Kerber, Res. Inf. R. 34
Res. Hillak, Res. Inf. R. 34 / (Na cmentarzu: Roman Hellak Res. Inf. Rgt. 34)
Res. Schulz, Res. Inf. R. 34
1 unbekannter, Res. Inf. R. 34
Leutn. Wolfgramm, Res. Inf. R. 49 / (Na cmentarzu: Leutnant Wolff ? Res. Inf. Rgt. 49 – brak liter)
Landwehrm. Okruczinski, Res. Inf. R. 49
Res. Ahe, Res. Inf. R. 49
Res. Wolczykowski, Res. Inf. R. 49
Gefr. von Schlieben, Landw. Inf. R. 31
Landwehr. Ritter, Landw. Inf. R. 31
Vizef. Klingenberg, Landw. Inf. R. 76
Landwehrm. Bübe, Landw. Inf. R. 76
Landwehrm. Stier, Landw. Inf. R. 76 / (Na cmentarzu: Gefr. Paul Stier 3 komp. Landw. 7 Batl. Gruppe XVII 15)
Offz. Stellv. Riemann, Landw. Inf. R. 84
Landwehrm. Botje, Landw. Inf. R. 84
Landwehrm. Pohl, Landw. Inf. R. 84
Landwehrm. Sorgenfrei, Landw. Inf. R. 84
1 unbekannter, Landw. Inf. R. 84
Res. Mack, mob. Ers. Batl. Inf. R. 147
Offz. Stellv. Glienke, Landstm. Batl. Konitz
Uffz. Spars, Landstm. Batl. Konitz
Landstm. Alexander, Landstm. Batl. Konitz
Landstm. Koslowski , Landstm. Batl. Graudenz
Landstm. Paetzel , Landstm. Batl.
Musk. Kuhling, Res. Inf. R. 225
Musk. Seibt, Res. Inf. R. 225
Uffz. Bartsch, Res. Inf. R. 226
Gefr. Anders, Res. Inf. R. 226
Landwehrm. Grieser, Res. Inf. R. 226
Res. Koppe, Res. Inf. R. 226
Res. Kürkiewicz, Res. Inf. R. 226
Res. Moese, Res. Inf. R. 226
Res. Müller, Res. Inf. R. 226
Res. Pelchen, Res. Inf. R. 226
1 unbekannter, Res. Inf. R. 226
Musk. Niepel, Res. Inf. R. 228
Leutb. Mohr, Ersatzbatl. Inf. R. 147
Musk. Abel, Ersatzbatl. Inf. R. 147
Musk, Zimmeck, Ersatzbatl. Inf. R. 147 / (Na cmentarzu: Gottlieb Zimmek 3 komp. Inf. Rgt. 147)
1 unbekannter, Ersatzbatl. Inf. R. 147
Schütz Konradt, Festungs-MG-Abt. 2,
Offz. Stellv. Laudage, Landw. Inf. R. 5
Landwehrm. Kaminski, Landw. Inf. R. 5
Landwehrm. Rostkowski, Landw. Inf. R. 5 / (Na cmentarzu: Joseph Ro? 9 komp. Landw. Inf. Rgt. 5)
Landwehrm. Boestfleisch, Landw. Inf. R. 18 / (Na cmentarzu: Wehrm. Johann Boertfleisch Landw. Inf. Rgt.18)
Landwehrm. Walendzig, Landw. Inf. R. 18
2 unbekannte (darunter 1 Gefreiter, wahrscheinlich Blacio), Landw. Inf. R. 18 / (1 brakuje)
Leutn. Viebig, Fussa. R. 1
Gefr. Neumann, Fussa. R. 1
1 unbekannter, Fussa. R. 1
1 unbekannter, Res. Inf. R. 227
Kriegsfreiw. Hoppe, Res. Inf. R. 228
Hauptm. Hubert, Res. Jäg. Batl. 21
Hauptm. von Ketelhodt, Res. Jäg. Batl. 21
1 unbekannter, mob. Ersatzbatl. Inf. R. 147
13 unbekannte Deutsche
Landstm. Zirkel, Landst. Batl. Osterode II,
Uffz. Schulz, Landst. Batl. Konitz / (Na cm.:Unteroffizier Konrad Scholz Ldstm. Inf. Bat. Konitz )
1 unbekannter, Landst. Batl. Konitz
3 unbekannte Deutsche (1 brakuje)
Oberstleutn. Billig, Kommandeur der 33 Landwehrbrigade
Leutn. Pütz, Gren. R. 4
Gren. Borowy, Gren. R. 4
Uffz. Kapczinsky, Inf. R. 44
Musk, Mittke, Inf. R. 44
Musk. Puckert (Pletat?), Inf. R. 44 / (Na cm.: Res. Fritz Plikat Inf. Regt. 44)
Musk. Reimer, Inf. R. 44
Gefr. Quitschau, Inf. R. 45
Musk. Lenk, Inf. R. 45 / (Na cm.: Kriegsfreiw. Paul Lenk Inf. Regt. 45)
Musk, Nolting, Inf. R. 45
Uffz. Ohloff, Res. Inf. R. 266 / (Na cm.: Utffz. Karl Olaff 4 komp. Inf. Rgt. 266)
Musk. Halles, Res. Inf. R. 266
Musk. Marten, Res. Inf. R. 266 / (Na cm.: Mus. E. Marten Res. Inf. Rgt.26 - inny nr. regimentu)
Musk. Schrimm, Res. Inf. R. 266
Musk. Timm, Res. Inf. R. 266
Musk. Klindt (?), Res. Inf. R. 266
6 unbekannte, Res. Inf. R. 266
Gren. Kramorz, Res. Inf. R. 263
Na cmentarzu pochowanych jest paru żołnierzy z 1914 i lutego 1915 nie wymienionych w spisie. Dahnen wymienia paru żołnierzy pochowanych 28 lutego 1915 roku jest nawet jeden z 13 sierpnia 1915 (stopień, nr pułku i nazwisko zgadza się, chyba że to zbieg okoliczności). Pomija 4 z sierpnia 1914, 1 z września 1914, 5 z października 1914, 1 z listopada 1914, 1 ze stycznia 1915 i 3 z lutego 1915.
Hans Harm 2 komp. Inf. Rgt. 147 – 12.08.1914
Utffz. Emil Neumann Dragoner Rgt. 11 – 12.08.1914
Musk. Otto Fuhlbrügge 11 K. R. I. R. 34 – 14.02.1888 – 16.08.1914
Wehrm. Franz Strawnie 2 komp. Landw. Inf. Rgt.49 – 25.08.1914
Musk. August Holzlehner 31.10.1892 – 12.09.1914
Landsturmmann Alexander Kaufmann Ldstm. Graudenz 07.10.1914
August Hielscher 11 komp. Res. Inf. Rgt. 226 – 14.10.1914
Karl Ullmann 11 komp. Res. Inf. Rgt. 226 – 14.10.1914
Leutnant Rudolf Mohr Inf. Rgt. 147 2 komp. 14.10.1914
Musketier Joseph Penker 1 Rekr. Depot. Ers. Batl. Inf. Rgt. 147 – 22.10.1914
Gottfried Klein 1 komp. Ldstm. Inf. Btl. Bartenstein 05.11.1914
Wehrmann Sylwester Kasperowiez 1 komp. Inf. Rgt. 147 – 30.01.1915
Gefr. O. Quitschau 7 komp. Inf. Rgt. 45 - 28.02.1915
Wehrmann Heinrich Heermann Komp. Landw. Inf. Regt. 5 – 19.02.1915
Musk. P. Nielsen 1 komp. Ers. Btl. Inf. Rgt. 147 – 13.02.1915
Może są to żołnierze przeniesieni po wojnie z innych miejsc na cmentarz komunalny. Chociaż bardziej wydaje mi się że Dahnen nie musi być tutaj dokładny i w jakiś sposób umkło mu tych paru żołnierzy. 2 żołnierzy którzy zginęło poza Ełkiem (świadczą o tym napisy na pomnikach) są wymienieni w spisie i spoczywają na cmentarzu.
Zastanawia mnie jedna rzecz, czemu jest tak niewielu żołnierzy pochowanych (i wymienionych w spisie) z lutego 1915 kiedy to w Ełku miały trwać zaciekłe walki uliczne w trakcie których Ełk został zdobyty a następnego dnia tj. 15 lutego1915 roku zjawił się Kaiser. Może zadziałała tutaj propaganda i informacje o zaciekłych walkach są nieco przesadzone.
Działania wojenne na terenie Prus Wschodnich zakończyły się wraz z bitwą w puszczy augustowskiej.
Pochowani żołnierze z 1916 roku prawie wszyscy z Inf. Rgt. 147 mogli być po wojnie przeniesieni z innych miejsc. 3 jest z marca i 3 z maja pozostali są z różnych miesięcy. Może polegli podczas „Ofensywy Brusiłowa”. Należałoby prześledzić losy 147 pułku. W 1916 nastroje ludności wraz z przeciągająca się wojną pogarszały się co doprowadziło do wybuchu zamieszek w mieście.
Z 1918 roku 7 pochowanych jest z października , 7 z grudnia (wojna już zakończona), 5 z września i 5 z lipca. Są to zapewne ostatnie ofiary dogasającej już wojny. A może grypy hiszpanki?.
Z 1919 roku 6 jest ze stycznia, 5 z lutego daty pokrywają się. Najprawdopodobniej zginęli podczas zamieszek w mieście spowodowanymi nastrojami rewolucyjnymi. 5 marca władze wprowadziły stan wyjątkowy, dzięki czemu udało się opanować sytuację.
Podsumowując Weber podaje łącznie 282 niemieckich żołnierzy. Może to być liczba wszystkich żołnierzy, którzy zginęli / zmarli przypuśćmy do 1939. Dahnen wymienia 100 żołnierzy pierwszowojennych. W rzeczywistości pochowanych jest 223. Różnica miedzy Weberem a stanem z cmentarza wynosi 59 żołnierzy. Ze spisu Dahnena brakuje 36. Myślę, że wiele grobów nie przetrwało do naszych współczesnych czasów. Duża ilość grobów na cmentarzu jest „posklejanych i połatanych”. Widać, że były zniszczone. Poza tym o ile dobrze pamiętam jakieś 12 lat temu część grobów (lub tylko pomników) zostało przeniesionych w drugie miejsce. Wydaje mi się, że groby żołnierzy były w alejce przed „Grobem Nieznanego Żołnierza”. Pamięta ktoś te przenosiny?
Dzięki, to będzie to. Jak widać w porównaniu ze starym zdjęciem ktoś ukradł łańcuchy W Dehnenie mogiła ta jest określana jako "Gräber im Garten des Garnisonlazaretts", czyli mogiła w ogrodzie lazaretu garnizonowego. Wg książki (Max Dehnen, Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15, Würzburg 1966, s. 78, 110, 112, 114, 190, 192, 202) są tam pochowani:
Gefr. von Pein, Landw. Inf. R. 31
Musk. Jensen, mob.Ersatz Batl. Inf. R. 147
Musk. Knappe, Res. Inf. R. 225
Musk. Rausch, Res. Inf. R. 229
Kriegsfreiw. Nitsche, Res. Inf. R. 229
Res. Bach, Res. Inf. R. 231
Sergt. Schönfeld, Res. MG-Komp. 50
Gren. Unruh, Gren. R. 4
Musk. Schroeder, Inf. R. 44,
Musk. Lüdecke, Res. Inf. R. 263,
Pion. Thieme, Res. Pion. Komp. 82,
Hus. Noglick, Hus. R. 15
Res. Mannek, Füs. R. 33,
Landwehrm. Rantowski, mob.Ers.Batl. Inf. R. 147
Kan. Alisch, Res. Felda. R. 63
Drag. Erkel, Drag. R. 6
10 Russen
Spoczywa tam zatem 10 Rosjan i co najmniej 16 Niemców (książka nie zawsze jest dokładna).
Napisy można odczytać. Jednak według inskrypcji, jeżeli dobrze odczytałem, spoczywa tam 8 żołnierzy niemieckich i 10 rosyjskich.
Odwiedziłem to miejsce w połowie listopada. Warunki do zdjęć nie były najlepsze. Miałem również trudności z rozszyfrowaniem nazwisk niemieckich żołnierzy i ilości także. Natomiast pierwsza informacja o pochowanych 10 żołnierzach rosyjskich jest dobrze widoczna.
Należałoby ta mogiłą zainteresować urząd miasta. Tylko ona z pośród wszystkich w mieście nie została poddana renowacji.
Inna możliwość to "własna" próba uporządkowania tego terenu.
Należałoby ta mogiłą zainteresować urząd miasta. Tylko ona z pośród wszystkich w mieście nie została poddana renowacji.
Inna możliwość to "własna" próba uporządkowania tego terenu.
Tak jak to napisałeś “własna” próba uporządkowania tego terenu moim zdaniem odpada, gdyż teren jak dotąd jest pozostawiony sam sobie. Budynki w pobliżu mogiły są dewastowane i zaśmiecane przez osoby bezdomne oraz narkomanów. Sam nie raz widziałem jak w budynku byłego lazaretu znajdowały się osoby z reklamówka w ręku (inhalujące się). Zastanawiam się czemu tym miejscem nie interesuje się policja czy też władze miasta? Czy tereny te nadal należą do wojska?
Moża podjąć jakieś kroki i poinformować władze miasta Ełk o zaistniałym problemie...
Moża podjąć jakieś kroki i poinformować władze miasta Ełk o zaistniałym problemie...
Jak znajdę czas to w tygodniu napisze list i wyślę na adres mailowy urzędu miasta. Może i Ty skrobnij coś od siebie.
Jak nie poskutkuje to latem kosiareczka, farba, pędzelek i do pracy rodacy w czynie społecznym
W nawiązaniu do mojego poprzedniego postu mogę dodać, iż wg inskrypcji spoczywa tam 10 żołnierzy rosyjskich, w tym tożsamość jednego z nich jest znana - Russe Andre Nikit. Poprawne odczytanie całości będzie jednak wymagało czasu, farby i pędzelka
Jestem nowy ale wcisnę swoje trzy grosze co do poległych rosyjskich żołnierzy, a mianowicie będąc dzieckiem ojciec mi opowiadał że często wykopywał kości jak i elementy munduru tych właśnie żołnierzy. było to na ogródkach działkowych przy nasypie kolejowym dzielącym miasto od Siedlisk dokładniej jest to sektor E. Mam nadzieję że coś pomogłem
Jestem nowy ale wcisnę swoje trzy grosze co do poległych rosyjskich żołnierzy, a mianowicie będąc dzieckiem ojciec mi opowiadał że często wykopywał kości jak i elementy munduru tych właśnie żołnierzy
Równie dobrze mogły być to kości i elementy munduru żołnierzy niemieckich chyba, że elementy umundurowania wskazywały na typowo rosyjskie pochodzenie.
Jeśli chodzi o mogiłę przy "Gräber im Garten des Garnisonlazaretts" to poinformowałem urząd i prezydenta. Teraz poczekamy na odzew.
Dowiedziałem się dzisiaj, że miejscem tym władze już się zainteresowały i jak tylko stopnieją śniegi zrobią tam porządek i remont
Miejmy nadzieję, że tak będzie
Potwierdzam . Otrzymałem dzisiaj wiadomość od prezydenta. Zapewnił mnie, że zajmą się tą mogiłą.
Nie spodziewałem się szybkiej odpowiedzi i zastanawiałem się czy dodatkowo nie powiadomić WKZ-u w Ełku. Jednak po otrzymaniu wiadomości od prezydenta myślę, że to na razie wystarczy.
Pierwsze koty za płoty . Czekamy na rezultaty.
Minęło bez mała już trzy miesiące od "interwencji" w sprawie mogiły i niestety nie podjęto na razie żadnych prac remontowo-porządkowych. Nie wiem czy upłynął długi czas czy krótki, ale mogliby wykosić choćby trawę. Co dalej robić? Ponownie "atakować" u prezydenta czy dać mu jeszcze czas? Może zainteresować WKZ lub mniejszość niemiecką z Ełku?
to już jest teren prywatny(AMW sprzedała łącznie z pomnikiem) więc nie sięga tam Pan Prezydent ani Komendant 108 SW, warto więc chyba powiadomic WKZ , który może choćby ochronic pomnik przed nieuchronnym zniszczeniem !
Dzięki uprzejmości jednego z kolekcjonerów, mogę przedstawić napisy widniejące na krzyżu/grobie przy Gimnazjum. Na ramionach: Hier ruhen 2 deutsche Helden, a niżej: Ruhet sanft!
Mam też dokładne zbliżenie mogiły przy Urzędzie Gminy w Ełku.
To co udało mi się odczytać:
Heldengrab
Deutscher Soldaten
*** *** Strassenkampf in Lyck
***
Feldwebelleutnant R. Mohr
***
Na cmentarzu wojskowym znajdującym się na cmentarzu komunalnym znajduje się grób Leutnanta Rudolfa Mohr'a z Inf. Rgt. 147 2 komp. poległego 14.10.1914 r.
Wygląda na to, że żołnierza przeniesiono.
Heldengrab
Deutscher Soldaten
gefallen bei Strassenkampf in Lyck
darunter
Feldwebelleutnant R. Mohr
resztę zasłaniają kwiatki
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plfotoexpress.opx.pl
|
|
| Cytat |
A jakoĹź uczyÄ majÄ
nie umiejÄ
c sami? MuszÄ
pewnie nadĹoĹźyÄ kazania baĹniami. Jan Kochanowski (1530-1584), Zgoda
Filozofia jest zdrowym rozsÄ
dkiem w wyjĹciowym garniturze.
Haurit aquam cribo, qui discere vult sine libro - sitem czerpie wodÄ, kto chce uczyÄ siÄ bez ksiÄ
Ĺźek.
A kiedy strzyĹźesz owieczki, opowiadaj im bajeczki. Jan Sztaudynger
I w nieszczÄĹciu zachowuj spokĂłj umysĹu. Horacy (Quintus Horatius Flaccus, 65-8 p. n. e)
|
|
